17. yy. Felsefesi Genel Özellikleri
İnsanı eyleminin ve tarihin öznesi kılan yeni ve seküler bir tarih felsefesi
Teolojiden uzak felsefe
Üniversiteden özgürleşmiş bir felsefe
Teosantrik anlayıştan homosantrik anlayışa geçiş
Ulus-devletini kuracak şekilde yeni bir değer sisteminin geliştirilmesi
Sözleşmeci toplum anlayışının gelişimi
Rasyonalist bakış açısının gelişimi
Aklın yegane otorite olarak kabulü
Doğaüstü nedenlerden doğal nedenlere yönelme
Doğayı akıl aracılığıyla yenme ve şekillendirme anlayışı
Bilimsel devrimin taleplerine paralel bir gelişme
Sekülarizm ve klasik doğalcılığın canlanışı
Bilimin sosyal ve politik reformlarda oynayacağı rol için istenmesi
Epistemolojinin ontolojinin önüne geçmesi
Bilen özneyi dış dünyaya bağlayan yeni bir yol olarak “ideler yolu”
Bilimsel yöntemin ampirik (deneyci) ve dedüktif (tümdengelimci) iki boyutu
Yeni kozmoloji dolayımıyla evrenin Tanrı’nın dışında kalması
Dünyanın birliği düşüncesinin gelişimi
Doğrudan insan üzerinden kurulan etik anlayışı
İnsanın iradesine vurgu yapan modern politik öğretilerin gelişimi
Francis Bacon 1: Bilimler Sınıflaması, Programı ve İdoller Öğretisi
Modernlik Anlayışının ilk büyük temsilcileri
Bilgi ile hakikat arasındaki özdeşliğin ortadan kalkması
“Scientia propter potentiam” (“bilgi güç içindir”)
Ezeli-ebedi bir varlık türü olmaması durumunda, hakikatin de olamayacağı
Kesinlik sorunun evrensel çözümünün matematik veya geometride bulunması
Modernlik ruhunun öncülüğünü yapan filozof
İlerici tarih anlayışı
Bilimler Sınıflaması
İlahi ve Beşeri Bilginin İlerlemesi, Novum Organum ve Nova Atlantis
Üçe Ayrılan Felsefe
Fizik ve metafizik olarak doğa felsefesi
Bacon’ın bilgi ağacı
Teorik disiplinlerle (episteme) pratik sanatları (tekhne) birleştirme gereği
Philosophia humanitas (antropoloji) ve philosophia civilis (politika felsefesi)
Bacon’ın programı ve metodolojisi
Bütün bir insani bilginin yeni baştan inşası
Program için gerekli iki ön kabul
Bilim yapmanın doğayı tanımak ve onu kontrol altında tutmak anlamına gelmesi
Klasik Bilim Anlayışının Eleştirisi ve İdoller
Aristoteles’in düşüncelerindeki ölümcül yanlışlar
Zihnin doğru düşünceye kavuşmak için putlardan temizlenmesi
Doğuştan gelen kabile idolleri
Kültürün eseri olarak mağara idolleri
Sözcüklerin zihinde olumsuz etkileri olarak çarşı-pazar idolleri
Geçmişin yanlış felsefi sistemlerinden kaynaklanan tiyatro idolleri
Üç çeşit tiyatro idolü: Aristoteles, ampirik okul ve batıl inançlar
Francis Bacon 2: Etik ve Siyaset Felsefesi
Bacon’ın tümevarım yöntemi
Doğaya egemen olmak için önce ona itaat etme gerekliliği
Duyuları doğru sevk ve idare edecek bir yöntem
Dört adımlı bir yeni bilimsel yöntem
Bacon’ın formlar öğretisi
Maddenin basit yapısal bileşenleri olarak form anlayışı
Bir doğayı meydana getiren yasa olarak form anlayışı
Dört adım: tek tek ele al, olumsuz örnekleri listele, karşılaştır, dışla
Öz ve mevcudiyet listesi” (tabula essentiae et praesentiae)
Tabula graduum veya tabula comparativa
Rejectio ya da exclusio yoluyla tümevarım
Bacon’ın Etik Anlayışı
Materyalist varlık görüşü ve doğa felsefesi
Materyalist bir insan anlayışı
İnsan doğasına dayanan etik anlayışı
Nihai hedef olarak cennet değil yeryüzü mutluluğu
Mutluluğa erişmek için gerekli iki yol
Bacon’ın doğalcı hazcılığı
İnsanlığın bilim ve felsefe yoluyla ıslahı
Toplum ve Siyaset Felsefesi
Dikkatlice planlanıp organize edilmiş bir ütopik toplum
Hakikat ve bilgiyle insanın özgürlüğü ve egemenliği arasındaki açık ilişki
Bacon’da Bruno ve Macchiavelli etkisi
Doğaya egemen olma doğrultusunda belli bir ilerleme ve teknik
Bilgi, kontrolü temin etmeye yönelik bilim anlayışıyla yeni toplum
Geçici, yerel ve muhafazakâr yanında kalıcı, evrensel ve ilerici bir anlayış
İdeal bir düzene taşıyacak devlet ya da politik topluluk
Bacon’da Anglikanizm’in etkisi
Emperyalizmi despotik bir güçten ziyade iktisadi kazanç yoluyla anlayan yeni bir insan sınıfı olarak tüccarların önemi
Nova Atlantis: yeryüzü “teknoloji” cennetinin öyküsü
Filozof ya da bilgelerle, uzmanlar ve halk arasındaki üçlü bir ayrım
Solomon’s House: Süleyman’ın Evi
Ekonomiyi düzenleyip koordine edici mekanizmaları hayata geçirmek
Gerekli bir sıkı kontrol ve sansür
Thomas Hobbes 1: Programı ve Bilim Anlayışı
Rasyonalist, bilimci, yöntemci
Bilim ve siyaseti cüretkâr bir biçimde birleştirme girişimi
Politikaya bir teknisyen kesinliği taşımak
Aristoteles alaycılığı
Politik anlaşmazlıkların potansiyel kaynağı olarak din adamları
Neden modern siyaset felsefesinin kurucularından biri?
Siyasetle bilimi birleştirme teşebbüsü
Doğa durumu mitinin en önemli kurucularından biri
Antik filozoflar neden başarısız oldu?
Macchiavelli ve Bacon etkisi
Hobbes’un amacı ve takip ettiği programı
Felsefenin geçmişle olan bağını tümden koparma azim ve kararlılığı
Mekanik materyalizmine uygun olarak üç ayrı cisim
Doğru bir bilim anlamına gelen geometrinin yöntemi
Evren teorisi, etik ve politikadan oluşan üç kısımlı felsefe
Bilim ya da felsefenin ilerleyiş şekilleri
Bilgi ve bilim teorisi
Dedüksiyonu benimsemiş deneycilik
Düşünce ve nesne arasındaki temsil ilişkisi
Duyumların ve düşüncelerin üstünde ve ötesinde zihnin durumu
Hobbes’un dil anlayışı
Bilimin temelde mantıksal ve dilsel bir etkinlik olması
Bir tür toplama ve çıkarma işlemi olarak akıl yürütme
Sonuçların ve bir olgunun başka bir olguya bağımlılığının bilgisi olarak bilim
Thomas Hobbes 2: Gerçeklik ve Etik Anlayışı
Hobbes’un Gerçeklik Anlayışı
Varlığın en temel öğesi nedir?
Modern metafiziksel materyalizmin kurucusu
Hobbes’un indirgemeciliği
Hobbes’ta mekanik materyalizm
Maddenin en temel özelliği olarak hareket
Bir şeyi veya cismi ötekinden kesin olarak ayırt eden şey nedir?
Hobbes’un etik anlayışı
Psikoloji ve biyolojinin nesnel yasalarına dayanan etik
İnsan eyleminin biricik ve temel amacı
Galileo’nun eylemsizlik ilkesinin biyolojik karşılığı
Hobbes’un insan tasarımı
İştihanın veya arzuların çatışmasının bir sonucu olarak irade
İnsan davranışlarında hareketin iki yönü
Hobbes’un ahlaki öznelciliği
Hobbes’ta psikolojik egoizm
Hobbes hazcılığı ve göreceliği
Hobbes’a göre insan doğası
Sabit olamayan tersine, bir insanda bile sürekli olarak değişebilen iyi
Hobbes’ta istek türleri
Hobbes’ta güç kavramı
Hobbes’un etik egoizmi
Ahlak yasası olarak kendi çıkarını gözetme
İnsan neden fedakarlık yapar?
Hesaplanabilir insan modeli
İnsan davranışlarını yöneten mekanik yasaların çözümlenmesi
Thomas Hobbes 3: Siyaset Felsefesi
Hobbes zamanında İngiltere’nin durumu
Hobbes’un doğa durumu öğretisi
Doğal eşitlik veya yetenek eşitliği
İnsanlar arasında güvensizlik ve savaşın nedenleri
Temel insani motifler: tahakküm etme ve ölümden kaçınma arzusu
Doğa durumunda doğru ve yanlış, adalet ve adaletsizlik gibi kavramlardan söz edilemez
Herkes için bağlayıcı olan “ortak bir güç”
Doğa durumunun mantığını oluşturan şey: ayrım ve özdeşlik arasındaki gerilim
Toplum sözleşmesi: yeni ve sivil bir rasyonalite
Doğa durumu ile sivil toplum durumu arasındaki orta terim olarak “doğal hak” kavramı
Egoizmi meşrulaştırmanın ya da kutsamanın yeni bir yolu: doğal hak
Doğa yasası kavramı
Doğal savaş halinden kurtuluşu sağlayacak olan şey olarak doğa yasası
Toplum sözleşmesi
Egemen güce sahip olmanın gerekliliği
Ortak iyi anlayışı
“İyi yaşam” için değil, fakat “yaşamın kendisi” için politik düzen
Egemenin hakları
Hobbes açısından egemenliğin temel ilkeleri
Egemenin yükümlülükleri
Uyrukların hakları
Devlet türleri ve yönetim biçimleri
İyi ve kötü yönetimlerin farkları
Hobbes’un monarşiyi tercih sebepleri
